Promocja dziedzictwa historycznego regionu od wielu lat stanowi jeden z priorytetów działalności Stowarzyszenia Odnowy i Rozwoju Gminy Orońsko (SOiRGO), które było inicjatorem popularyzacji krzemienia czekoladowego. Wśród dotychczasowych działań promocyjnych i organizacyjnych zrealizowanych przez Stowarzyszenie Odnowy i Rozwoju Gminy Orońsko można wymienić:
krzemienia czekoladowego, odkrytych podczas badań archeologicznych na terenie Gminy Orońsko,Krzemień czekoladowy należy do grupy krzemionkowych skał osadowych, które powstały w okresie jurajskim z osadzających się na dnie morza igieł gąbek. Charakteryzuje się barwą od ciemnobrązowej, niemal czarną po jasnobrązową, miodową, szarawą. Barwie tej krzemień czekoladowy (woskowo-czekoladowy) zawdzięcza swoją nazwę. Jego twardość i dobra łupliwość
powodowały, że był chętnie wykorzystywany przez społeczności epoki kamienia.
Pionierscy odkrywcy i badacze złóż, tj. archeolog – Stefan Krukowski oraz geolog – Jan Samsonowicz opisali swoje odkrycia jeszcze w latach 20 XX wieku. Pas złóż krzemienia czekoladowego
rozciąga się na długości ok. 90 km – od Chronowa Kolonii Górnej, poprzez Orońsko, Tomaszów, Wierzbicę, Polany, Iłżę po dolinę Wisły w rejonie Zawichostu. W tych właśnie punktach Stefan Krukowski zlokalizował pozostałości pradziejowych punktów eksploatacji krzemienia. Samym Orońskiem pod kątem archeologii epoki kamienia interesowano się już wcześniej. Na początku XX wieku Marian Wawrzeniecki na Wydmie Orońskiej (przez którą obecnie poprowadzona jest trasa ekspresowa S7) odkrył cenne zabytki krzemienne, którymi w latach 20. XX wieku zainteresował się Stefan Krukowski i sam podjął tu pewne prace poszukiwawcze. W 1935 roku przeprowadził badania wykopaliskowe w Orońsku, które doprowadziły do odkrycia podziemnych szybów górniczych o głębokości do 3,4m. Na podstawie zalegających w nich materiałów zabytkowych obiekty te datowano na schyłkowy paleolit (paleolit – najstarszy okres w dziejach ludzkości, tzw. epoka lodowcowa – okres, w którym funkcjonowały społeczności zbieracko-łowieckie, ich narzędzia wykonane były z krzemienia, kości czy drewna). W kolekcji materiałów zabytkowych zebranych w trakcie jego
badań także z powierzchni pól ornych na terenie gminy Orońsko znajdują się także okazy sugerujące, że surowiec ten pozyskiwany był również w okresie mezolitu (czyli okresu po epoce lodowcowej, w tzw. holocenie, w którym nadal jednak funkcjonowały społeczności zbieracko-łowieckie), neolitu (okresu, w którym ziemie polskie zamieszkiwane były przez społeczności wczesno-rolnicze, prowadzące osiadły tryb życia, trudniące się rolnictwem i hodowlą, stosujące naczynia ceramiczne) oraz epoce brązu (w okresie, kiedy do użytku wprowadzono metale).
Kolejne badania na terenie wychodni krzemienia czekoladowego prowadzono pod koniec lat 60-tych i 70-tych. Prof. Romuald Schild z zespołem dokonał weryfikacji wszystkich punktów eksploatacji krzemienia znanych z badań Stefana Krukowskiego, jak i odkrył nowe. Podjęto prace wykopaliskowe na terenie kilku punktów – Polany Kolonie, gdzie odkryto pozostałości szybów górniczych z wczesnego okresu epoki brązu oraz w Tomaszowie. Tam odkryte szyby górnicze datowano na okres wczesnego neolitu. W sąsiedztwie kopalni krzemienia zlokalizowano także pozostałości pracowni przetwórczej i obozowiska z okresu mezolitu (Wydma Wyrzuty). Kolejne prace prowadzono tu w latach 80. i 90. XX wieku. Były one jednak skoncentrowane na powierzchniowej prospekcji terenowej, mającej na celu wykrycie na powierzchni pól ornych pozostałości stanowisk archeologicznych i punktów pozyskiwania krzemienia.
Natomiast badania na terenie gminy Orońsko prowadzone od roku 2016 przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN pod kierownictwem mgr Katarzyny Kerneder-Gubały, w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki pt.: „Wydobywanie i przetwórstwo krzemienia czekoladowego w paleolicie i mezolicie w północno-zachodniej strefie jego złóż w oparciu o wyniki nieinwazyjnych i sondażowych badań archeologicznych i geofizycznych”, potwierdziły występowanie na terenie gminy Orońsko najstarszych szybów wydobywczych krzemienia czekoladowego. Datowane są one na najstarszy okres dziejów człowieka – paleolit – schyłkową część, tj. ponad 12 000 lat temu czyli są starsze niż znane w skali europejskiej Krzemionki Opatowskie. Stanowią tym samym jedne z najstarszych w Europie kopalni krzemienia. Krzemień odgrywał wówczas kluczową rolę. Stanowił podstawowy surowiec do produkcji narzędzi. Jak wynika z najnowszych badań, szyby górnicze wkopane były nie tylko w zalegające gliny zwałowe, ale także zwietrzelinę skał wapiennych. Wydobywanie surowca z tak głębokich pokładów wymagało dobrej organizacji pracy oraz odpowiednich narzędzi krzemiennych, z kości, poroża. Górnicze narzędzia z krzemienia i kości odkryto na dnie nowoodkrytych szybów.
Poza tym, odkryto także płytkie szyby – jamy, rozgrzebiska, które można wiązać z wczesną epoką brązu. Surowiec pozyskiwano wówczas do produkcji dużych narzędzi, takich jak siekiery, sierpy. W sąsiedztwie kopalni zlokalizowane są liczne stanowiska, które można interpretować jako pracownie przetwórcze wstępnie obrabiające surowiec wydobyty z kopalni. Są także stanowiska, na których odkryto zabytkowe materiały wskazujące na odmienną ich funkcję. Mogły stanowić one pozostałości obozowisk łowieckich czy bardziej stałych osad, których narzędzia jednak wykonane były z lokalnego krzemienia. Na terenie Gminy Orońsko jak dotąd zlokalizowano ponad 250 stanowisk archeologicznych z różnych okresów epoki kamienia, co świadczy o ogromnej roli złóż krzemienia czekoladowego dla ówczesnych społeczności. Warto przypomnieć również, że krzemień czekoladowy i wytwory z niego wykonane rozprzestrzeniały się na odległość do 600 km od złóż, zwłaszcza w schyłkowym paleolicie. Część z nich mogła pochodzić z kopalni orońskich.
