Rok 2019 został przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłoszony rokiem Stanisława Moniuszki. Dwusetna rocznica urodzin tego polskiego kompozytora, to znakomita okazja aby nie tylko przypomnieć postać i dzieła tego twórcy, ale także ożywić polskie życie kulturalne i muzyczne. Z tej okazji w niedzielę 11 sierpnia 2019 roku w kościele w Orońsku odbył się koncert w ramach ogólnopolskiego projektu autorstwa Roberta Grudnia pt.: „Moniuszko i jego czasy – zrozumieć Niepodległą”. Podczas koncertu zgromadzona publiczność mogła wysłuchać znane i mniej znane utwory Stanisława Moniuszki, w tym utwory patriotyczne i religijne, wykonane przez Sylwię Strugińską – sopran, przy akompaniamencie organowym Roberta Grudnia. Uzupełnieniem uczty muzycznej były także komentarze Roberta Grudnia, przybliżające życie i twórczość Stanisława Moniuszki, najwybitniejszego przedstawiciela liryki wokalnej w muzyce polskiej XIX w, który był twórcą polskiej opery narodowej i liryki pieśniarskiej. Studiował w Berlinie, a od 1840 r. był organistą w Wilnie, zaś w 1858 r. został dyrygentem, dyrektorem opery i nauczycielem w Instytucie Muzycznym w Warszawie.
Autorski projekt Roberta Grudnia „Moniuszko i jego czasy”, podobnie jak twórczość wielkiego polskiego kompozytora łączy patriotyzm ze sztuką. To wydarzenie odbywa się w ramach XXXII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej Radom-Orońsko-Warszawa 2019. Projekt to cykl koncertów oraz spektakli słowno-muzycznych, z udziałem m.in.: m. in. Jerzego Zelnika, Wojciecha Treli, Konstantego Andrzeja Kulki, Georgija Agratiny, Roberta Grudnia, Tamary Remez, Dominika Sutowicza oraz solistów oper i teatrów muzycznych z Łodzi, Lublina, Wrocławia oraz Warszawy. Obejmuje on także koncertowe wykonania oper Stanisława Moniuszki, pieśni, ale także „Dziadów” Adama Mickiewicza. Projekt opiera się nie tylko na muzyce wielkiego polskiego kompozytora, dyrygenta, organisty, dyrektora opery warszawskiej – ale ukazuje także realia czasów, w których żył i tworzył, dlatego będą też wydarzenia towarzyszące pokazujące ówczesną modę, obyczaje czy wystrój wnętrz. Były to bardzo ciężkie dekady uporczywego wynarodowiania przez rosyjskiego zaborcę między powstaniami listopadowym i styczniowym i bezpośrednio po nim. Stanisław Moniuszko obok Fryderyka Chopina to największy polski kompozytor, twórca opery narodowej i liryki pieśniarskiej. Bywa nazywany Mickiewiczem polskiej muzyki. Moniuszko dbał – podobnie jak Fryderyk Chopin – by muzyka polska powstawała w oparciu o głębokie narodowe korzenie, tworząc prawie 300 pieśni zebranych w śpiewnikach domowych – zabiegał o rozwój kultury muzycznej w polskich rodzinach. Pieśni te były śpiewane zarówno przy fortepianie w salonach ziemiańskich jak i domach mieszczańskich czy wreszcie na wsiach. Tworząc Towarzystwo Muzyczne im. Św. Cecylii w Wilnie postarał się nie tylko o rozwój muzyki sakralnej, ale także popularyzację muzyki klasycznej. Stanisław Moniuszko to oddany patriota. Jak sam podkreślał pierwszą edukację muzyczną odebrał w domu, gdzie matka bardzo często nuciła „Śpiewy Historyczne” Juliana Ursyna Niemcewicza. Jako dojrzały twórca pisał muzykę do wierszy Adama Mickiewicza i w ten sposób popularyzując poezję wieszcza narodowego. Przed powstaniem styczniowym, Stanisław Moniuszko wprawdzie formalnie pozostawał dyrektorem opery, ale grał na organach wyłącznie w kościołach, organizował tam akcje na cele charytatywne, brał czynny udział w procesjach i manifestacjach poprzedzających powstanie a jedną z nich w Warszawie nawet poprowadził.
Moniuszko to także twórca polskiej opery narodowej. Jego „Halka” i „Straszny Dwór” są uważane za najważniejsze polskie dzieła tego gatunku, niosące w sobie ogromny ładunek uczuć patriotycznych, które w czasach niewoli narodowej podnosiły na duchu, a dla obywateli żyjących w wolnym kraju są ważną częścią kultury narodowej. Szczególnie to drugie dzieło od chwili premiery stało się manifestacją uczuć narodowych, co spowodowało zakaz kolejnych spektakli (Straszny Dwór był grany we Lwowie). Warto też dodać, że jedna z pieśni sakralnych rozpoczęła uroczystości odsłonięcia pomnika pięciu poległych patriotów w pierwszej manifestacji przed powstaniem styczniowym, a miało to miejsce w 1915 roku. To wszystko pokazuje, że twórczość Stanisława Moniuszki przeniknięta głębokim patriotyzmem była i jest bliska Polakom kolejnych pokoleń. Dlatego projekt Roberta Grudnia „Moniuszko i jego czasy” nie ogranicza się do prezentacji twórczości wybitnego artysty, ale odwołuje się do późniejszych wydarzeń i rocznic. Chodzi o przypadającą w tym roku 80. rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej czy 40. rocznicę pierwszej wizyty papieża Polaka w Ojczyźnie, czyli również czasy gdy potrzeba było siły do podtrzymania ducha narodowego trwania w polskości. Projekt Roberta Grudnia „Moniuszko i jego czasy” to także nawiązanie do wielkiej akcji popularyzatorskiej, podjętej przez światowej sławy śpiewaczkę Marię Fołtyn, która od lat 80. przez festiwal, konkursy i koncerty promowała twórczość wielkiego kompozytora na całym świecie.
W ramach projektu odbędzie się jeszcze kilkanaście koncertów, a terminy wybranych koncertów przedstawiono poniżej.
Z harmonogramem wszystkich koncertów można zapoznać się na afiszu prezentowanym w załączeniu. Zapraszamy także do obejrzenia galerii zdjęć z koncertu w Orońsku.
